Trong những năm gần đây, bệnh không lây nhiễm (BKLN) đang trở thành mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh không lây nhiễm chiếm khoảng 71% tổng số ca tử vong trên toàn cầu. Việc nâng cao nhận thức của người dân về loại bệnh này và các yếu tố nguy cơ là một trong những bước đi quan trọng trong công tác phòng, chống bệnh hiệu quả.
Bệnh không lây nhiễm, kẻ giết người thầm lặng số 1
Bệnh không lây nhiễm là những bệnh không truyền từ người này sang người khác, thường tiến triển âm thầm, kéo dài và để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Một số bệnh không lây nhiễm phổ biến gồm:
+ Bệnh tim mạch
+ Đái tháo đường
+ Ung thư
+ Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
+ Các rối loạn sức khỏe tâm thần
Mô hình chuỗi nguyên nhân bệnh không lây nhiễm
05 yếu tố nguy cơ chính của bệnh không lây nhiễm:
+ Hút thuốc lá: Là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư phổi, bệnh tim mạch và các bệnh hô hấp mạn tính.
+ Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều đường, muối, chất béo bão hòa và ít rau xanh, trái cây dẫn đến béo phì, tăng huyết áp và các bệnh chuyển hóa.
+ Thiếu hoạt động thể lực: Lối sống tĩnh tại làm giảm khả năng trao đổi chất, tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường type 2, tim mạch.
+ Lạm dụng rượu bia: Gây tổn thương gan, tim mạch, hệ thần kinh và làm tăng nguy cơ ung thư.
+ Ô nhiễm không khí: Là yếu tố nguy cơ chính của các bệnh về hô hấp và tim mạch, đặc biệt ở người già và trẻ em.
Thói quen hút thuốc và uống rượu bia là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra các bệnh không lây nhiễm
Các nội dung phòng tránh bệnh không lây nhiễm
+ Không hút thuốc lá: Hút thuốc không chỉ gây hại cho bản thân mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến những người xung quanh qua khói thuốc thụ động. Việc từ bỏ thuốc lá giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh phổi, tim mạch và ung thư.
+ Ăn uống lành mạnh:
– Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi
– Hạn chế ăn mặn, đồ ngọt, thực phẩm chế biến sẵn
– Ưu tiên thực phẩm nguyên hạt, chất béo không bão hòa và đạm thực vật
– Một chế độ ăn uống hợp lý giúp kiểm soát cân nặng, huyết áp và đường huyết hiệu quả.
+ Tăng cường hoạt động thể lực: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để vận động thể chất như đi bộ nhanh, đạp xe, tập yoga hoặc thể dục nhịp điệu sẽ giúp tăng cường sức đề kháng và cải thiện chức năng tim, phổi.
+ Phòng chống ô nhiễm không khí:
– Sử dụng khẩu trang khi ra ngoài
– Hạn chế đốt rác, sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường
+ Tăng cường cây xanh trong nhà và nơi làm việc: Việc giữ gìn không khí trong lành giúp phòng ngừa các bệnh về đường hô hấp và tim mạch.
+ Chăm sóc sức khỏe tâm thần: Căng thẳng, lo âu kéo dài làm tăng nguy cơ trầm cảm và các bệnh tim mạch. Mỗi người nên học cách cân bằng cuộc sống, nghỉ ngơi hợp lý, chia sẻ cảm xúc với người thân, và nếu cần, nên tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý.
Các bệnh lý về tim mạch là loại bệnh không lây nhiễm có nhiều biến chứng nguy hiểm
Bệnh không lây nhiễm không còn là vấn đề của cá nhân mà là thách thức của toàn xã hội. Mỗi người dân cần có trách nhiệm bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng bằng cách chủ động thay đổi lối sống, thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả. Sự chung tay của từng cá nhân, gia đình và cả cộng đồng sẽ góp phần xây dựng một xã hội khỏe mạnh, bền vững trong tương lai.